Eski Mısır'da Tıp

Tıp bilimi ve doktorluk sanatı, acı çekene yardım etmesiyle insan kültür ve bilimlerin en eskilerindendir. Tıbbın gelişmesi dünya, doğa ve insan resimleriyle ve bunlara ait kültürlerle bağlantılıdır. Aynı şekilde tedavi teorileri de toplumların dini ve felsefi düşünceleriyle bağlantılıdır.

Eski Mısır'daki gelişmiş tedavi yöntemlerini içeren papirüslerin keşfine kadar, uzun süre Yunanistan antik tıp biliminin kaynağı kabul edilmiştir. Bunlar Hipokrat 'tan ikibinbeşyüz yıl öncesine ya da daha eskiye aittir. Bu şaşırtıcı ve büyüleyici yazılı belgelerin çoğu tarihin karanlıklarında gömülüdür. Bunun da iyi bir sebebi vardır: iyileştirme ve tedavi sanatı, yüksek kültürlerde inisiyatik sırrın parçasıdır. İnisiyatik bilimlerin özellikleri ise bunların açıklanmaması, komposizyon gibi açıklamalı anlatılmaması ve kolay ele geçememesidir. Böylece her ele geçen papirus sadece arta kalan bilgileri aktarır. Sadece dış bir kabuk içinde ise çok daha derin ve insan doğasının her yönünü içine alan bir bilim vardır.

İYİLEŞTİREN YÖNTEMLER VE İYİLEŞTİRME YÖNTEMLERİ

Mısır'ın iyileştirme sanatının ana ilkelerini ve tıp bilimini Mezopotamya, Hititler, Persler ve sonraları da Yunanlılarda görebiliriz.

Bunun başlangıcı Maji-Tanrı hizmeti alanlarında yatar ki modern ve bilimsel düşünen insan çoğunlukla bu kutsallığı reddeder. Derin ve net incelemeler çok şaşırtıcı bilgileri gündeme getirmiştir; örneğin Mısırlıların iyi gözle bakılmayan "kirli eczacılık"la ilgilenmeleri gibi... Hayvan dışkılarının, iltihapların tedavisi için (örneğin "Mısır buğday hastalığı" iltihabı bir göz hastalığıdır) ilaçlara karıştırılması, insan dışkısındaki Aureomyzin antibiotiğinin keşfiyle aydınlanmıştır. Aynı şekilde, küflü ekmeğin enfeksiyon hastalıklarında yazılması (Penisilin) ve buğurun enfeksiyonlarda yaygın kullanışı (Fenol ve karbolasidi içerir ki bunlar çok önemli dezenfektanlardır) bugün bu hastalıkların derin analizleriyle açıklanabiliyor. Daha başka örnekler ise: Grana elma ağacı kabuğu ve kökünün kullanılması (pelletierim içerir-spesifik şerit ilacı) ve tabii ki Mısırlıların doğum kontrol testi pratikleridir: Kadının idrarı buğday ve arpa içine konur. Tahılı çimenlerse kadının hamile olduğu sadece buğdayı çimenlerse bir erkek çocuğa sahip olacağı sadece arpayı çimenlerse kız çocuğuna hamile olduğu anlaşılırdı. 20. yüzyıldan itibaren biz de artık idrardan doğum kontrolü yapabilecek durumdayız!... Mısırlıların tahlil kehaneti 1933'de denenip doğru bulunmuştur. Kültürlerin kaynaklarını altın çağdan alması gibi, tıbbın da kaynağı olan "altın çağ" da acaba hangi doktor tiplerine rastlıyoruz?

İlk önce Başhekim yer alır: Mısırlıların Imhotep'i (isminin anlamı: "huzur, mutluluk getiren") bir inşaat ustası (basamak pramitlerini Firavun Djoser yönetiminde, Sakkara'da İ.Ö. 2600 yılında inşa etmiştir) bakan, başpiskopos, astrolog ve doktordu. Doğa ve insan bilim, bilgi, hikmet, kendi tanrısal özüne geri bağlanma, onun içinde öylesine mükemmelce olmuştu ki, yeni dönemden itibaren Tanrısal Doktor, tedavisinin olarak onurlandırılmıştır. En büyük ilerlemeleri tedavi mabetleri ve tıp okullarında Sakkara, Sais, Heliopalis, Teb, Edfu, İskenderiye ya da Yunan Epidauros’unda görürüz. Buralar, yüzlerce öğrencisi, çok büyük kütüphaneleri ve pratik dersleri ile eğitim merkezleriydiler. Bu mabetle, Mısırlıların "Hastane" yerine kullandıkları “Hayat evleri" adını alır. Öğrencilerden etik taleplerde bulunulmuştur. Buradaki doktor, Rahip-Doktordur ki, kendi içinde bilim adamlığı, bilge filozofluk ve kendi tanrısına hizmet özellikleri taşır. Aynı zamanda her planda acıyı azaltır ya da iyileştirir.

Tedavi etme sanatı, antik temelinde üç düzlemle ifade edilir: Tedaviye ait olan söz, element ve bıçakla. Bu üç düzleme ait müdaheleler tedavi mabetlerinde uygunlaşmıştır. Özellikle cerrahi, mekanik alan neredeyse ayrı bir meslek dalı gibi ayarlanmıştı. Bu üç düzlemden bugün neleri anlarız:

Mısır'daki Ezoterik Tıpta İnsan, Hastalık ve Tedavi Bilimi yedi farklı dalgasal düzleme bölünmüştür ki, insanın içindeki bu yedi düzleme (maddesel, katı cinsinden, ince ruhsal düzleme) farklı tedavi şekilleri geliştirilmiştir.

Fiziksel beden tedavisi hakkındaki bilgiler bize diğerlerinden daha kesin olarak kalmışlardır. Bol sayıda Papirüsler (Smith Papirüsü, Ebers Papirüsü, Berlin Papiüsü, Kahun'un Jinekolojik Papirüsü) bizim için hayranlık verici bilgilerin kanıtıdır: Mısırlılar, günümüz tedavi bitkilerinin üçte birini, şuur kaybettirici drogarın doğum kontrolü etkilerini (örneğin Akazienspitzen tozundan tamponlar, modern preparatlarla aynı etkiyi gösterirler) biliyorlardı. Jinekoloji hakkında birçok elle tutulur bilgi ve tecrübeye, aynı şekilde büyük operasyon tecrübelerine (hastaların yıllarca yaşayabildikleri kafa tası delinmesi, burada sıkça anlatılır) sahiptiler. "Doktorun sırrı"nda (Eber'in Papirüs), kalp ve hareketleri, nabız atışı, kalbin metu-kanalları ile diğer organlara bağlantısı, maddelerin sirkülasyonu, hastalıklar, ateş, iltihap ve ağrının dindirilmesi bilgileri anlatışmıştır. Bunlar bizim iltihap mediatörleri, ağrıyı kesen maddeler, hormonlar ve benzerleri hakkındaki bilgilerimizin yanında oldukça moderndiler.

Beslenme, sindirim ve boşaltım konularında da büyük anlamlar elde edilmiştir. Önemli hastalık etkenlerinden biri olarak dışkının tıkanması (kabızlık) gösterilmiştir ki bu vücudun zehirlenmesine yol açıp hemen boşaltılması gerekir. Mısırlılar Klistiere'yi ve boşaltıcı etkisi fazla olan (ishal yapıcı) ilaçları bilir ve bunları oldukça sık kullanırlardı. Aynı şekilde kan naklini ve vakumu da bilirlerdi. İshal yapıcı maddelerde ve artık maddelerin bağırsak, böbrek, deri ve akciğerlerden atılması ile 19. ve 20. yüzyılın doğal tedavi hekimleri tekrar ilgilenmeye başlamışlardır.

Smith Papirüsü ile bize ilk cerrahi öğrenim kitabı bırakılmıştır (M.Ö.2500'den daha eski). Bu öğrenim kitabı her bir farklı hastalığı üç adımda tanımlar. (Diagnoz*, prognoz**, terapi)

    Prognoz için üç tür belirlenmişti:
   1) Tedavi edebileceğim hastalık (İyi prognoz)
   2) Kendisine karşı savaştığım hastalık (İkincil prognoz)
   3) Artık müdahale edemeyeceğim hastalık (Kötü prognoz)

Profilaksi (koroyucu hekimlik) de çok önemliydi. Bu yüzden hayatını dengeli idare etmek, boşaltımı arttıran beslenme (özellikle sarımsak, soğan, turp) ve mükemmel bir hijyene çok önem verilmiştir.

Herodot ortalama M.Ö. 450 yıllarında Mısır hakkında şöyle yazmıştır: "Bu ülke doktorlarla doludur; burada kafa için, göz için, diş için doktorlar vardır, hiçbir branşı olmayan doktorlar (pratisyen hekim) da vardır". Bize de "en yüksek göz doktoru", "Anüsün koruyucuları", "doktorların gözcüsü kadınlar (Mısır'da bayanlar da doktorluk mesleğini öğrenirlerdi)" şeklinde başlıklar ulaşmıştır. Uzmanlıkta yükselme ve gelişme, Mısır kültürünü her dalında olduğu gibi, doktorlar arasındaki piramidal düzene de etki eder.

HASTALIK SEBEPLERİ

   Mısır'da hastalık etkenleri:

   1) Dış hastalık etkenleri(Yaralanmalar, yanmalar, vs.),
   2) Kurtlar,
   3) Hava yolunun etkisi,
   4) Vücudun kendisi (Metu kanallarının tıkanması),
   5) Şeytan ve Tanrının etkisi.

"Tanrılar" kelimesini felsefi olarak ele aldığımızda, tüm eski yüksek kültürlerde anlatılan şu öğretiyi görürüz:

Her bir Tanrı, doğa ve insana etkiyen ana ilkelere eşdeğerdir. Tek bir insanın doğa ilkelerine aykırı davranışı ("Tanrıların incitilmesi", "Tanrılara kusur etme") kendi iç dengesinin yaralanması, rahatsız edilmesi anlamına gelir ve muhtemelen de kendi psişik sağlığına etki eder. Buradan şu düşünceye ulaşılır: Her insan, kendi sağlığından ve kaderinden kendisi sorumludur (Etki tepki yasası). Ayrıca rahip-doktor, ki buradaki görevi pontifex, tanrılara köprü olmak yani hastadaki tanrısal düzlemlere köprü vazifesi görmektedir. İyileştirmeyi ve uyumu sağlar. Serepion ve Yunan Asklepion'undaki tedavi uykusu ve rüya anlamları, hastayı yeni doğmuş durumuna yaklaştırıp, uzun basamaklı bir temizlenme sonucunda kendi varoluş düzlemleri ile karşılaşmaya götürür ki bu da hastalığın mantıklı bir olay olduğunu ve insanın kendi tecrübeleri ile sağlığına hasar verme sonucu olduğunu açıklar.

TEDAVİ SANATININ TANRILARI

Korunmuş ve siper altına alınmış olan bizler, doğanın farklı kuvvetlerini ortaya koyan bir çok sayıda Tedavi Tanrısı arayışını görürüz ki bu kuvvetler rahip doktorlar tarafından bilinçli olarak tedavi sürecinin içine alınırlar. Mısır'ın en eski Tedavi Tanrısı Thot'tur. Bu bilim sanatı ve hikmeti (bilgiyi) temsil eder. Özellikle Dogum Tanrıları'na rastlanır; örneğin gnom (Ağaç penleri) türü Bes, denizatı şeklinde doğurgan Toeris, Kurbağa Tanrıça Heket ve de sevgili, aziz Hathot. Tanrıça İsis, iyileştiren büyü yapan ve aslan başlı olan Sekhmet de tedavi ilgilidir. Mısır cerrahlarının üstadı olarak da karşımıza çıkar. Yaratıcı Tanrı Ptah ve eski kültürün Tanrısallaştırmış Doktor Imhotep önemli bir Mısır Tanrı üçlüsü olmuştur. Ptolemaios hükümdarlığı sırasında karşımıza Mısır-Yunan Tanrısı Seraphis çıkar. Görkemli, sakallı dış görünüşü ve tüm maddelerin ana özüne ait bir sembol olan "Nilometre ile bu Tanrı Mısırlılara aynı karekterli Osiris, Yunanlılara Zeus, Hades veya Tedavi Hekimleri Tanrısı Asklepios gibi görünür. Seraphis ve İsis'in bağlantısı, mabet ve tedavi yerlerinin gelişmesine yol açar. Sadece Mısır'ın her yanına değil, Yunanistan, İtalya, İspanya ve Fransa’ya da yayılır.

SONUÇ

Binlerce yıllık Mısır Tıp Bilimi, rengarenk çeşitleri içinde teçrübeleri, felsefeleri ve majik-insiyatik bilgileri ile önümüzdedir.

Ortalama 900 reçetenin çoğu keşfedilmiştir ve değeri bulunmuştur. Bazı cerrahi el hareketleri günümüzde de aynı şekilde kullanılmaktadır. "Ortaya çıkarma" bilgileri, doğal tedavide oldukça sık kullanılmaya başlandı. Rüya analizleri, psikosomatik, doktor-hasta konuşması, bizim tıbbımızın ana taşlarıdır. Tüm bu bilgilerden sonra büyük bir bilimi, rahip-doktorların majik tedavi gücünü, insiyatik bir sistemin niteliği, dini, bilimi bilgiyi ve sanatı (büyük bir mükemmellik içindeki) ve bu bunların uyumunu sezeriz. Böylece tıp bireysel uygulanan bir sanat, bir tedavi sanatı olur. Bu, insanın tüm bedenlerine etki edebilir ve armoninin, vücutlar arsı dengenin başkanı, adil öllçülerin, doğru oranların ilhamın Tanrısı olan Adil Seraphis, tedavi sanatı için kendini adayanların koruyucu Tanrısı olur.